Inne podejście do szkoły średniej

Jakie jest polskie szkolnictwo, każdy wie. Przeładowana podstawa programowa, wiedza zideologizowana przez władzę, która akurat ma większość w sejmie, przemęczeni i sfrustrowani nauczyciele oraz uczniowie, którym nic się nie chce. Co, gdyby istniała inna ścieżka edukacji?

International Baccalaureate to fundacja edukacyjna założona w 1968 roku w Genewie. Od ponad 50 lat współpracuje ze szkołami z całego świata, które realizują ułożone przez nią programy edukacyjne. W Polsce funkcjonuje obecnie kilkadziesiąt placówek autoryzowanych przez IB.

Jak to działa?

IB oferuje trzy programy edukacyjne:

Primary Years Programme – odpowiednik polskiego przedszkola i młodszych klas szkoły podstawowej, dla dzieci w wieku od 3 do 12 lat

Middle Years Programme – międzynarodowa wersja dawnego gimnazjum, dla osób w przedziale wiekowym od 11 do 16 lat

Diploma Programme – najbardziej prestiżowy z programów, odpowiednik liceum, dla młodzieży w wieku od 16 do 19 lat

Najpopularniejszym z programów jest Diploma Programme, nazywany także potocznie Maturą Międzynarodową bądź po prostu Programem IB. Trwa dwa lata i kończy się egzaminem dojrzałości, nieco podobnym do tego, do którego przyzwyczaiła nas polska szkoła. Są jednak widoczne różnice.

Program nauczania

W polskim liceum na samym początku nauki zmuszony jesteś do wyboru profilu klasy, w której spędzisz najbliższe 4 lata. Biologia zawsze łączy się z chemią, matematyka z fizyką, a język polski z historią. W IB masz nieco większą wolność w podejmowaniu decyzji. Przedmioty zostały podzielone na 6 grup:

Language A – ojczysty język, dla nas polski

Language B – język obcy

Individuals and Societies – nauki humanistyczne, na przykład historia, ekonomia, geografia, psychologia itd

Sciences – na przykład biologia, chemia, fizyka

Mathematics – uczniowie mają do wyboru matematykę AA i AI

The arts – różne rodzaje sztuki: wizualna, teatr, film itd

Z każdej grupy wybierasz jeden przedmiot, którego będziesz się uczył przez 2 lata, a następnie otrzymasz ocenę maturalną. Dodatkowo decydujesz, co realizujesz w wymiarze podstawowym Standard Level (SL), a co rozszerzasz (Higher Level – HL). Domyślnie powinieneś uczyć się trudniejszej wersji 3 przedmiotów. Kluczową różnicą między programem IB a polskim jest to, że maturę piszesz z każdego SLa i HLa, który zdecydowałeś się studiować.

Przedmioty

IB oferuje naukę przedmiotów niedostępnych w polskiej szkole – psychologia, ekonomia, design, a także wiele więcej. Szczególnie wartym uwagi jest inne podejście do matematyki, tutaj dzieli ją się na Analysis and Approaches (analiza i podejście – AA) i Applications and Interpretation (aplikacja i interpretacja – AI). AA przypomina przedmiot uczony w polskiej szkole – duży nacisk kładzie się na udowadnianie, rachunek różniczkowy, wyprowadzanie wzorów. Przyda się to przyszłym inżynierom, fizykom, czy architektom. AI natomiast skupia się bardziej na zastosowaniu matematyki w sytuacjach z życia codziennego. Uczniowie dowiadują się, jak matematyką opisać zjawiska rządzące naszym codziennym światem. Więcej jest statystyki, modelowania funkcjami, matematycznych algorytmów. Pomoże ona w dalszej edukacji ekonomom, lekarzom i psychologom. IB nie boi się technologii, częścią kursu jest pokazanie uczniom, jak korzysta się z zaawansowanych kalkulatorów graficznych. Na pytanie: “po co liczymy to w głowie, skoro w codziennym życiu policzy to za nas program komputerowy/kalkulator?” nauczyciel odpowie: “nie liczymy tego w głowie, wyciągajcie wasz sprzęt!”.

Matura

Na świadectwie maturalnym otrzymasz ocenę w przedziale od 1 do 7 z każdego przedmiotu, który zdecydowałaś się studiować. Na punktację tę składa się kilka elementów. W ciągu dwuletniego programu realizujesz w domu internal assessments. Będą się różniły w zależności od przedmiotu. Z biologii, chemii czy fizyki przeprowadzisz doświadczenie i opiszesz je w raporcie z laboratorium. Z matematyki napiszesz eksplorację wybranego przez ciebie konceptu. Z języków ojczystego i obcego przygotujesz wystąpienie bazujące na treści przerabianych na lekcjach lektur.

Oprócz tego w ostatniej klasie liceum pisze się egzamin dojrzałości. Jest on całkowicie niezależny od matury realizowanej w polskiej szkole. Z każdego przedmiotu zdaje się po dwa lub trzy papery, często rozłożone na przestrzeni kilku dni. Dzięki temu nawet jeśli jednego dnia poczujesz się gorzej, ciągle masz szansę poprawić ocenę na kolejnym egzaminie. Na koniec ocena wyliczana jest z wyników uzyskanych z internal assessment i paperów.

Ilość punktów uzyskanych z każdego przedmiotu sumuje się. Daje to możliwość skończenia liceum z maksymalnie 42 punktami (7 punktów x 6 przedmiotów). Dodatkowo, maksymalnie trzy punkty otrzymać można z extended essay i theory of knowledge. Oznacza to, że najbardziej zdolni uczniowie aplikują na uczelnię ze świadectwem z 45 punktami.

TOK i Extended Essay

Theory of Knowledge to przedmiot zwiększający wrażliwość ucznia na otaczający go świat i pokazujący mu jak działa wiedza. Kształtuje umiejętności krytycznego myślenia i wskazuje błędy logicznego myślenia. W przeciągu kursu IB pisze się z niego dwie prace badawcze, również wliczane do punktacji maturalnej.

Extended Essay to esej na 4000 słów, pisany z wybranego przez ucznia przedmiotu. Temat wybiera sobie sam. Istotne jest tutaj pokazanie umiejętności wyszukiwania informacji i bazowania na źródłach wtórnych. Oceniane są także zaangażowanie i krytyczne myślenie.

Materiał

Realizowany materiał znacząco różni się od tego, do czego przyzwyczaiła nas polska szkoła. Jest znacząco mniej “wkuwania”, kładzie się raczej nacisk na dogłębne zrozumienie zagadnień. Np na biologii polskiej naucza się 20 nazw enzymów wraz z funkcją. Z kolei IB zakłada, że jeśli uczeń pojmie na przykładzie jednego enzymu mechanizmy nimi rządzące, po chwili googlowania będzie także wiedział, jak działają pozostałe związki chemiczne. Dodatkowo, liczne prace badawcze przygotowują przyszłego studenta do stylu pracy, jaki będzie miał na studiach.

Czy iść do IB

Od 3 lat uczę się w programach IB – ukończyłem 2 lata MYP i 1 rok DP. Moim zdaniem daleko temu systemowi edukacji od ideału. Algorytm wystawiania ocen maturalnych jest dość niesprawiedliwy. Każdej nocie odpowiada jakiś przedział uzyskanych procentów z egzaminów. Przez to czasami tę samą ocenę dostaje zarówno osoba z 50% jak i 70% z danego paperu, czy internal assessment. Poza tym prace badawcze bardzo ciężko ocenić w sposób obiektywny. To co otrzymasz z projektu bardzo często zależy od tego, do którego z egzaminatorów rozrzuconych po całym świecie trafi twój esej.

Sukces w IB determinuje umiejętność planowania na długi okres czasu. Napisanie tylu prac badawczych dla wielu okazuje się męczące, przez co zniechęcają się do dalszej nauki, a nawet zaczynają cierpieć na dolegliwości psychiczne. Dodatkowo, publicznych szkół IB ciągle jest w Polsce bardzo mało. Skutek? Dojazd do szkoły dla wielu uczniów trwa więcej niż godzinę, a część osób decyduje się na zamieszkanie w akademikach.

Mimo tych wszystkich wad uważam, że program matury międzynarodowej jest krokiem w dobrą stronę w sposobie edukacji młodych ludzi. Ostateczną opinię jednak każdy musi wyrobić sobie sam. Jeśli więc nie rozpoczęłaś jeszcze nauki w liceum, sprawdź, czy w Twojej okolicy nie ma jakiejś szkoły oferującej ten program. Może to właśnie Tobie uda się uciec przed HITem?

Miłosz Gonczaruk